MAKALE ARTICLE

Damgalama, tarihsel olarak belirlenen ve iktidar ilişkilerinin de dâhil olduğu eşitsiz toplumsal ilişkiler alanında “inşa edilen”, dışlayıcı davranışlara dönüşebilen bir algı ve tutum biçimidir. Birden çok damganın birbiriyle ilişkilendirilerek üretildiği durumlarda, bir damgalama diğerini büyüten ve dışlamanın şiddetini ve sürekliliğini artıran bir etkiye sahip olabilir. Biri diğerinin işaretine dönüşen bu damga nesnelerinden biri göreli olarak normalleşse bile damgalama sürer. Damgalama, çok aktörlü ve akışkan bir yapıya sahiptir. Toplumsal yaşamın farklı alanları (sivil ve siyasal alanlar) arasındaki geçişken ilişkiler nedeniyle, damgalama odakları belirsizleşirken etkileri bireylerin/grupların yaşamının tüm boyutlarına (özel ve kamusal ilişkiler alanlarına) yayılır. Hatta profesyonel kurallara ve ilkelere dayanan kamu ve özel sektör eliyle sunulan hizmetlere de damgalayıcı tutum ve pratikler sızar. Toplumların özgül koşulları içinde, hetero-ataerkil kültürel yapının “normal dışı” olarak işaretlediği yaşam biçimleri, kimlikler ve HIV (Human Immunodeficieny Virus) ile yaşamın birlikte damgalanması söz konusudur. Günümüzde tıbbi gelişmelerin ve artan bilgilenmenin etkisiyle HIV’i damga nesnesine dönüştüren koşullar önemli ölçüde değişmiştir. HIV ile yaşayan bireylerin (HYB) yaşadığı dışlanmanın bu durumdan nasıl etkilendiğini görmek önemlidir. Bunu Türkiye’de HYB’lerin sağlık hizmeti alımı sürecinde karşılaştıkları damgalanma deneyimlerine yönelik bir saha araştırması ile anlamaya çalıştık. HYB’lere erişimin güçlüğü ve konunun hassasiyeti nedeniyle internet üzerinden kazara/uygun örneklem modeli ile anket uygulaması ve kişisel referanslarla ulaşılan HYB’lerle yüz yüze yapılandırılmamış görüşmeler yaptık. Elde ettiğimiz bulguları, araştırmanın dinamikleri içinde oluşan örneklemin damgalanma deneyimini yorumlamak amacıyla nicel ve nitel analiz teknikleri ile işledik.

Stigmatization is a form of perception and attitude that is determined historically, and that is “constructed” in the unequal social relations including power relations in which could transformed into exclusivist actions. In cases multiple stigma are produced by associating with each other a stigma may have an effect that magnifying the effect of the other and increasing severity and continuty of the exclusion. Stigmatization continues even if one of the stigma objects that one of wich became the mark of the other is relatively normal. Stigmatization has a multi-actor and fluid structure. The effects of stigmatization units are spread to all dimensions of the life of individuals and groups while its focus are uncertain, because of the transitional relationships between the different spheres of social life (civic and political spheres). Stigmatizing attitudes and practices infiltrate to the services provided by the public and private sectors based on professional rules and principles too. In the original condition of societies, ways of life and identities what the hetero-patriarchal cultural structure calls “abnormal” and living with HIV (Human Immunodeficieny Virus) are costigmatized. Nowadays the conditions that transformed HIV into a stigma object have changed significantly by medical development and increased knowledge on it. It is important to see how the exclusion of people living with HIV (PLWH) is affected by this situation. We tried to understand it through a field research on stigma experiences of PLWH faced in the process of their health care in Turkey. Because of the difficulties of accessing to the PLWH and the sensitivity of the subject, we conducted survey study with incidental/convenience sampling techniques and unstructured face-to-face interviews with PLWH accessed by personal references. We worked with quantitative and qualitative analysis techniques to interpret the findings we obtained for the purpose of criticize the experience of stigmatization of the sample formed within the dynamics of research.