Yazar
Selda TAŞDEMİR AFŞAR
Doç.Dr., Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü (ORCID No: 0000-0003-2769-0884)

Özet

  •  Kadın dostu kent yaklaşımı hem dünyada hem de Türkiye’de, kentte yaşayan kadınların eşitlikçi bir biçimde hem sunulacak hizmetleri planlama hem de sunulan hizmetlerden yararlanma ihtiyacı sonucunda ortaya çıkmıştır. Kadın dostu kent uygulamaları, kadınların güvenliğini sağlamak, sağlık hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırmak, ekonomik bağımsızlıklarını artırmak ve toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek gibi çeşitli hedeflerle şekillenmektedir. Son yıllarda da kadın dostu kent yaklaşımı özellikle Türkiye’de yıllarda toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetle mücadele gibi önemli konulara odaklanarak şekillenmeye başlamıştır. Ancak, bu alandaki gelişmeler, genelde yerel yönetimlerin inisiyatifleriyle ilerlemekle birlikte, ülke genelinde de yerel yönetimler düzeyinde de henüz yeterince yaygınlaşmamıştır. Kadınların kentsel haklardan yararlanmasının ön koşulu eşitliği önceleyen bir kadın bakışaçısına sahip kadınların kentsel konularda karar mekanizmalarında ve politika oluşturma süreçlerinde aktif katılımının olmasıdır. Bu bağlamda yerel yönetimlerde ve karar mekanizmalarında kadınların yer alması kentte sunulan hizmetlerden, şiddetle mücadele noktasında alınan önlem ve verilen koruyucu hizmetlere kadar kadınların ve kız çocuklarının ihtiyaçlarına yönelik hazırlanan ve uygulanan politikaların niteliğini ve sayısını arttırmaktadır. Bu noktada da bu yazıda kreş hizmetleri, siyasette temsil, hazırlanan Yerel Eşitlik Eylem Planları, Avrupa Yerel Yaşamda Kadın-Erkek Eşitliği Şartını imzalama durumu gibi kriterler bağlamında toplumsal cinsiyet perspektifinden Türkiye’deki kadın dostu kent yaklaşımı ve uygulaması değerlendirilmiştir.   

Summary

  • The women-friendly city approach has emerged both in the world and in Turkey as a result of the need for women living in cities to both plan and benefit from the services to be provided in an egalitarian manner. Women-friendly city practices are shaped by various objectives such as ensuring women’s safety, facilitating their access to health services, increasing their economic independence and supporting gender equality. In recent years, especially in Turkey, the women-friendly city approach has started to take shape by focusing on important issues such as gender equality and combating violence against women. However, while developments in this field are generally driven by the initiatives of local governments, they have not yet become widespread enough at the level of local governments across the country. The prerequisite for women to enjoy urban rights is the active participation of women with a women’s perspective that prioritises equality in decision-making mechanisms and policy-making processes on urban issues. In this context, the participation of women in local governments and decision-making mechanisms increases the quality and number of policies prepared and implemented to meet the needs of women and girls, from the services provided in the city to the measures taken to combat violence and the protective services provided. At this point, in this article, the women-friendly city approach and practice in Turkey is evaluated from a gender perspective in the context of criteria such as nursery services, representation in politics, Local Equality Action Plans prepared, and the status of signing the European Charter on Equality between Women and Men in Local Life. 

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: Kent, Kadın dostu kent, Yerel yönetim, Belediyeler, Toplumsal cinsiyet eşitliği.
    EN: City, Women-friendly city, Local government, Municipalities, Gender equality

Kaynaklar / References

  • Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü web sayfası https://www.aile.gov.tr/ksgm/haberler/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-kadin-konukevlerini-yayginlastiriyor/ Altay Baykan, D. (2015). Yerel yönetimler için kadın dostu kent planlaması ve tasarım ilkeleri kitabı. Ankara: Uzerler Matbaacılık. CEİD. (2024). Yerel yönetimler için yerel eşitlik https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/yeephazirlamarehberipdf.pdf, Erişim Tarihi, 9 Aralık 2024 Efe Güney, M., Akbudak, H., Ay, F., Tuncay, B., Tanrıverdi, S., Şanlı, N. (2022). Kadın dostu kent planlama yaklaşımı kapsamında güvenlik kriterinin değerlendirilmesi: Çiğli örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (31), s. 16-58. Erdinç, B. (2017). Kadın-erkek eşitliği ve yerel yönetimler. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 125-150. Feminist bellek web sayfası https://feministbellek.org/kres/ Günlük-Şenesen, G., Yücel, Y., Yakar Önal, A., Ergüneş, N. ve Yakut-Çakar, B. (2017). Kadınsız Kentler: Toplumsal Cinsiyet Açısından Belediyelerin Politika ve Bütçeleri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. https://bilgiyay.com/wp-content/uploads/2021/03/kadinsizkentler-ae.pdf HÜNEE. (2014). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. https://cdn.teyit.org/wp-content/uploads/2020/05/hacettepe2014rapor.pdf İçişleri Bakanlığı web sayfası. Nüfusu 100 Binin Üzerindeki Belediyeler Kadın Konukevlerini Hizmete Alacak. https://www.icisleri.gov.tr/nufusu-100-binin-uzerindeki-belediyeler-kadin-konukevlerini-hizmete-alacak Kadın Dostu Kentler web sayfası. Yerel Sahiplik, Diyalog ve Katılım Kaymaz Mert, M. (2021). Avrupa ve Türkiye’den örnekleriyle kadın dostu kentler. EURO Politika (11): 122-129. Lefebvre, H. (2011), Kentsel devrim. (Çev. S. Sezer), İstanbul: Sel Yayıncılık. Milli eğitim Bakanlığı websayfası https://www.meb.gov.tr/2023-2024-egitim-ogretim-istatistikleri-aciklandi/haber/34977/tr Özsoy B. ve Sipahi, E. B. (2016). Türkiye’de kadın dostu olma iddiasında bir kent: Gaziantep, Çağdaş Yerel Yönetimler, 25 (3): 35-68. Şahin, S. K. (t.y), Sağlıkta yerel yönetimlerin rolü. https://www.medipol.edu.tr/sites/default/files/document/SD_Dergi_Sayi11-33-36.sayfalar_Salih_Kenan_Sahin.pdf, Erişim Tarihi, 9 Aralık 2024 SPUTNİK Türkiye web sayfası. https://anlatilaninotesi.com.tr/20241128/belediye-kresleri-polemigi-belediyeler-kres-acabilir-mi-istanbul-ankara-ve-izmirde-kac-kres-var-1090919098.html Şener, Ü. (2024). Belediyelerde kadına yönelik şiddet nasıl ele alınıyor? Nasıl ele alınabilir? Toplum ve Hekim, 39 (5). 393-400. Şener Ü., İnanç, B., Tuncer, S. (2024). Belediyelerde Mevcut Durum Analizi. Ankara: CEİD Yayınları. Şenol, N. (2008). Kadın Dostu Kentler Avrupa’dan Örnekler, www.kadindostukentler.org/content/docs/outputs/avrupadan-ornekler.pdf Erişim Tarihi, 9 Aralık 2024 Tekin, B. (2024). Kadınların sağlık hizmetlerine erişimi: Etkileyici faktörler ve bölgesel farklılıklar, Şura Akademi Dergisi, 7, s. 11-123. TÜİK (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2023 Sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684#:~:text=T%C3%BCrkiye’de%20ikamet%20eden%20n%C3%BCfus,9’unu%20ise%20kad%C4%B1nlar%20olu%C5%9Fturdu. Erişim Tarihi, 9 Aralık 2024 TÜİK web sayfası. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kent-Kir-Nufus- Istatistikleri-2022-49755 Türkiye Belediyeler Birliği web sayfası. CEMR Avrupa Yerel Yaşamda Kadın-Erkek Eşitliği Şartı https://www.tbb.gov.tr/Tr/icerik_cemr-avrupa-yerel-yasamda-kadin-erkek-esitligi-sarti_304 Yakar Önal, A. (2021). Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme. Ankara: CEİD Yayınları. Yerel Eşitlik Stratejik Planları (YESP) ve Yerel Eşitlik Eylem Planları (YEEP). http://www.kadindostukentler.com/proje-yeep.php Yücel, Y. (2023). Kadın dostu kentler https://feministbellek.org/kadin-dostu-kentler/ Erişim Tarihi, 9 Aralık 2024 Yüksel Kaptanoğlu, İ. (2024). Sirenler çalmalı: Türkiye’de kadınlara yönelik şiddet. Toplum ve Hekim, 39 (5). 335-338. Yüksel Kaptanoğlu, İ., Dayan, C., Öngen-Köse, Ç., Hatiboğlu-Kısat, B., Taşdemir-Afşar, S., Özateş-Gelmez, Ö. S. ve Ersavaş, Ö. (2023), Türkiye’de Siyasette Kadınlara Yönelik Şiddet Araştırması. https://eca.unwomen.org/sites/default/files/2024-01/turkiyede_siyasette_kadinlara_yonelik_siddet_tr_dijital.pdf, Erişim Tarihi, 10 Aralık 2024.

Geliş Tarihi / Received Date

  • 20.12.2024

Kabul Tarihi / Accepted Date

  • 25.12.2024