Yazar
Banu AKADLI ERGÖÇMEN
Prof.Dr., Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Emekli Öğretim Üyesi (ORCID No: 0000-00022132-2776)

Özet

  • Türkiye nüfusu, yaşadığı demografik süreç sonucunda yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının artmakta olduğu bir aşamaya ulaşmıştır. Nüfusun yaşlanma sürecine girmesinde etkili olan demografik etmenler; doğurganlığın azalması ve yeni doğum kuşaklarının küçülmesi ve ölümlülüğün düşük düzeylere inerek daha fazla insanın daha ileri yaşlara kadar yaşama olanağına sahip olmasıdır. Bu yazıda, nüfusun yaşlanma sürecine yol açan değişimde etkili olan nüfus dinamikleri, nüfusun mevcut görünümü ve gelecekte nasıl evrileceği değerlendirilmektedir. Nüfusun yaşlanma sürecinin giderek ivme kazanacağına işaret eden demografik özellikler arasında nüfusun yenilenmesi için gerekli düzeyin altına düşen doğurganlık ve bu düşüş eğiliminin tersine çevrilme olasılığının görünürde olmaması ile doğuşta beklenen yaşam süresindeki kazanımların kişilerin ileri yaşlara kadar yaşamasını sağlaması sayılabilir.  Mevcut yaşlı nüfusun ihtiyaçlarını önceleyen politikaların yanı sıra, ülkenin yaş dağılımının sunduğu demografik fırsatı da göz ardı etmemek önemlidir. Bu nedenle, sonunda geleceğin yaşlılarını oluşturacak genç yaş gruplarının ihtiyaçlarını ön planda tutan politika önlemleri geliştirilmelidir.  

Summary

  • Due to the demographic shifts that occur during the demographic transition process, Türkiye’s population has reached a point where the proportion of elderly individuals within the overall population is rising. The rapid decline in fertility rates, along with a decrease in the number of newborns and a reduction in mortality rates that allows more individuals to live to older ages, are all demographic factors that significantly contribute to the aging process of the population. This article examines the population dynamics that contribute to the aging process, the current profile of the population, and how it is expected to evolve in the future. Key demographic indicators suggest that the aging population will continue to increase due to a fertility rate that has fallen below the replacement level necessary for population renewal, the apparent lack of a reversal of this downward trend, and the gains in life expectancy at birth, which allows individuals to live longer. In addition to policies that prioritize the needs of the current elderly population, it is important not to overlook the demographic opportunity presented by the country’s age distribution. Therefore, policy measures should also be developed to address the needs of the younger age groups who will eventually become the elderly population.  

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: demografi, yaşlanma, toplum yaşlanması, demografik değişim, yaş yapısı, nüfus
    EN: Demography, ageing, demographic transformation, age structure, population

Dipnot / Footnote

  • 1962 yılında Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında nüfus planlaması ilkesi ve 1965 yılında 557 sayılı Nüfus Planlaması Yasası kabul edilmiştir. https://www.aile.gov.tr/sss/sosyal-yardimlar-genel-mudurlugu/dogum-yardimi/ https://www.statista.com/statistics/673014/top-ten-countries-with-highest-projected-median-age/ https://www.unfpa.org/ageing#readmore-expand;https://www.unfpa.org/ageing

Kaynaklar / References

  • Bloom D. E., Canning, D. ve Sevilla J. (2003), The Demographic Dividend. RAND Corporation. Hacettepe Institute of Population Studies (HUIPS). (Basım tarihi yok) Turkish Fertility Survey:1978, First Report, Vol.1: Methodology and Findings, Ankara:Türk Tarih Kurumu Basımevi Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE). (1999) Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 1998. Ergöçmen, B.A. ve Keskin, F. (2022) Türkiye Nüfusunun Değişimi, M. F. Aysan (Ed.), Türkiye’de Nüfus ve Toplum, İstanbul: Yeditepe Yayınevi Eurostat (2023) Ageing Europe - statistics on population. Statistics Explained https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/)- 15/11/2023 Erişim tarihi: 10 Aralık 2024 Kirk, D. (1996) Demographic Transition Theory, Population Studies, 50(3): 361-87 Notestein, F. (1945) Population- The Long View, T.W. Schultz (Ed.), Food for the World, Chicago: University of Chicago Press. OECD. (2023) Health at a Glance 2023: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/7a7afb35-en. Population Reference Bureau (PRB). (2021) World Population Data Sheet, USA Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı (SSYB). (1973) Sağlık Hizmetlerinde 50 Yıl. Yayın no: 422 Ankara: Ayyıldız Matbaası. Shorter, F.C. ve Macura, M. (1983) Türkiye’de Nüfus Artışı 1935-1975 Doğurganlık ve Ölümlülük Eğilimleri, Ankara: Yurt Yayınevi Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024a) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023. Haber Bülteni, Sayı: 49684 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024b) Doğum İstatistikleri, 2023, Haber Bülteni. Sayı: 53708 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). web sayfası (2024) Erişim tarihi 20 Ekim 2024, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024c) İstatistiklerle Yaşlılılar 2023, Yayın no. 4753 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024d) Nüfus Projeksiyonları, 2023-2100. Haber Bülteni, Sayı: 53699 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024e) Hayat Tabloları, 2021-2023. Haber Bülteni, Sayı: 53678 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024f) Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2023. Haber Bülteni, Sayı: 53709 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2024g) Dünya Nüfus Günü, 2024. Haber Bülteni, Sayı: 53680 T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE). (1995) Türkiye Nüfusu 1923-1994 Demografi Yapısı ve Gelişimi, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın No: 1839, Ankara Van de Kaa, D. J. (1999) Europe and its population: the long view, European Populations, Dordrecht: Springer Vergili, A. (2013) Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönem nüfus politikası (1923-1960). Sosyoloji Yıllığı, 22: 313-324 United Nations Department of Economic and Social Affairs (UNDESA), (2024) World Social Report 2023: Leaving no one behind in an ageing World.

Geliş Tarihi / Received Date

  • 17.10.2024

Kabul Tarihi / Accepted Date

  • 14.11.2024